REMEDy

Niejednoznaczne zapisy prawne

Monika Rzeźniczak, dyrektor ds. technicznych w Lion Environmental, opowiadała o najczęstszych problemach z interpretacją zapisów prawnych, dotyczących terenów zanieczyszczonych w Polsce, oraz wynikających z tego faktu problemach technicznych i organizacyjnych.

Przykład? „Często zdarza się, że w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego wskazywane są np. funkcje przemysłowe z możliwą dopuszczalną funkcją usługową. Zgodnie z obowiązującą interpretacją prawa, taki grunt należy traktować jako potencjalny teren usługowy niezależnie od projektu inwestycyjnego” – mówi Monika Rzeźniczak. „Czy jeżeli inwestor zamierza przeznaczyć działkę pod działalność produkcyjną, dalej powinien porównywać wyniki analiz jakości gruntu z najbardziej rygorystycznymi normami dla gruntów kategorii pierwszej?” – zastanawia się. Zdaniem Moniki Rzeźniczak trudno tu mówić o zasadności gospodarczej. Prace remediacyjne powinny uwzględniać charakter działalności, jaką inwestor zamierza prowadzić na danym terenie.

Kategorie oceny ryzyka i stanu środowiska wynikają z uwarunkowań prawnych i stanowią obowiązkowy element projektu planu remediacji. O procedurze ocenowej oraz trudnościach, jakie w tym obszarze sprawia obecny stan prawny, opowiadała Katarzyna Klukowska, specjalistka ds. geologii i środowiska w kancelarii CDM Smith. Jej zdaniem polska infrastruktura prawna opisująca procesy remediacyjne pozostawia wiele niedomówień.

Stwierdzenie zanieczyszczenia oznacza ustalenie, że „substancje powodujące ryzyko na naszym terenie występują w zawartościach ponadnormatywnych” – wyjaśnia Klukowska. Problem pojawia się jednak w momencie, gdy ustalić należy dopuszczalną zawartość w gruncie substancji, które nie zostały wymienione w załączniku do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi. Dlaczego? Ponieważ, zdaniem Klukowskiej, wytyczne dotyczące substancji nieujętych w rozporządzeniu są niejasne. „Wszystko, co wykonujemy, wynika z subiektywnej oceny danego eksperta. Mogę np. uznać, że na danym terenie występuje znaczące zanieczyszczenie; ktoś inny, kierują się nieco innymi wytycznymi, powie, że takiego zagrożenia nie ma. Nie wiemy, czy analiza ma mieć raczej charakter jakościowy, czy ilościowy. Efektem takich niejednoznaczności jest niestety możliwość manipulowania argumentami” – mówi. Brak jest jednoznacznych kryteriów i standardów dla wód gruntowych, co bardzo utrudnia ocenę występowania zagrożeń.

W tym kontekście szczególnie wartościowa okazuje się możliwość porównania rozwiązań prawnych i administracyjnych stosowanych w innych krajach. Piotr Kociołek, europejski dyrektor ds. ochrony środowiska w Panattoni Europe, przedstawił założenia prawa regulującego remediację gruntów we Włoszech: od definicji i procedur administracyjnych, poprzez udział poszczególnych interesariuszy w procesie oczyszczania gruntu, aż po obowiązujące standardy jakości gleb oraz wód podziemnych.

„Włoski rynek remediacyjny jest dobrze rozwinięty, dostępne są różne rozwiązania techniczne” – twierdzi Piotr Kociołek. Wśród pozytywnych cech włoskiego systemu wskazuje m.in.: możliwość wprowadzania miejscowych standardów dotyczących stężeń progowych czy kompetencyjne i organizacyjne wsparcie zewnętrznych służb nawet dla małych gmin, które we własnym zakresie miałyby trudności, by merytorycznie poradzić sobie z remediacją.

Na przykładzie włoskim się nie skończyło. O doświadczeniach brytyjskich w kontekście implementacji ramowej dyrektywy wodnej mówił Robin MacDonald, zaś o polityce ochrony wód gruntowych w warunkach niedoboru wody – Andre Chiaradia, amerykański ekspert ds. ochrony środowiska i BHP.

Nowe technologie remediacji

W bloku poświęconym nowym technologiom remediacji przedstawiono między innymi nowatorskie zastosowania dyspersyjnego, koloidalnego (płynnego) węgla aktywnego, za którego pomocą można efektywnie usuwać zanieczyszczenia wód gruntowych. „Tworzymy technologie, które bezpośrednio wstrzykuje się w grunt, aby w ten sposób dokonywać remediacji terenu zanieczyszczonego” – mówi Gareth Leonard, dyrektor zarządzający w europejskim oddziale Regenesis. „Jedną z naszych najnowszych premier jest płynny węgiel aktywny […]. Stworzyliśmy go, by wspomóc biologiczną degradację zanieczyszczeń organicznych”. Panelista opowiadał m.in. o zaletach tej technologii, prawidłowej dystrybucji substancji, jej stosowaniu w zależności od rodzaju i stopnia przepuszczalności gruntu, czy też o długoterminowej skuteczności węgla aktywnego w zależności od stopnia zanieczyszczeń na danym obszarze.

Gareth Leonard omówił także inne nowoczesne metody remediacji wód gruntowych na miejscu (in situ), na przykład: łączną adsorpcję i zwiększoną degradację biologiczną, aerobowo przyspieszone samooczyszczanie wód gruntowych, zwiększoną redukcję chlorków czy utlenianie chemiczne. Każda z technik znajduje swoje zastosowanie w zależności od czasu, miejsca oraz specyfiki gruntu. Dobre efekty daje łączenie poszczególnych działań oraz ich właściwe rozłożenie w czasie, w szczególności w przypadku terenów o wysokim poziomie zanieczyszczeń, np. węglowodorami ropopochodnymi. Uczestnicy REMEDy mieli okazję poznać konkretne studia przypadków (case studies) dotyczące faktycznego zastosowania innowacyjnych technik remediacyjnych omawianych przez Leonarda.